Trwaj wiosno, jesteś taka piękna!

Program zakrojony był na szeroką skalę - trzy miesiące literackich spotkań z wybitnymi polskimi i czeskimi pisarzami, tłumaczami, publicystami, aktorami. Wiele ciekawych nowości wydawniczych, ukazujących się na rynkach polskim i czeskim. Tegoroczną edycję Polsko-Czeskiej Wiosny Literatury zaburzył lockdown. Zaburzył, ale nie odwołał. Mazowiecki Instytut Kultury już czyni starania, aby festiwalowe spotkania mogły odbyć się na jesieni.

A tymczasem Polsko-Czeska Wiosna Literatury trwa on-line. Co czwartek na stronie Mazowieckiego Instytutu Kultury pojawiają się eseje poświęcone festiwalowym książkom, rozmowy z pisarzami i tłumaczami. Fragmenty książek prezentują autorzy i znani aktorzy.

Zatem serdecznie zapraszamy, aby - jak Hans Castorp - zapaść się w leżaku na balkonie lub - jak grupa florentyńczyków z Dekameronu - uciec za miasto i oddając się lekturze esejów o festiwalowych książkach, zakrzyknąć - niczym Faust - "Trwaj wiosno, jesteś taka piękna!".

W ostatnim czasie ukazały się eseje o następujących tytułach:

Miejsce z nikłymi, coraz mniej widocznymi śladami dawnego życia – zrujnowanymi cerkwiami, zdziczałymi sadami i nagrobkami zarastającymi zielskiem. Potrzeba wrażliwości i uważnego spojrzenia, aby z tych śladów odczytać ludzkie życie – prawdziwe, bujne i bogate, wielokulturowe, mówiące różnymi językami. Świat, którego nie ma, który zniknął bezpowrotnie – świat Łemków, ale też Żydów, Niemców, Polaków, Ukraińców i innych mieszkańców dawnej Galicji, odczytuje nam Monika Sznajderman w swojej na poły autobiograficznej, na poły eseistycznej książce. Czytanie świata jest zarazem czytaniem pamięci – to zdaje się mówić nam autorka, pisząc o pustych miejscach, które dziedziczymy po innych – wraz z ich domami, krajobrazami, historią i przeszłością, o której nie możemy zapomnieć.

[...] o Zagładzie powstało wiele publikacji i filmów, one też zdominowały nasze postrzeganie tamtego czasu i jego żydowskich mieszkańców. Łoziński chce pokazać swoich bohaterów żywych, w ich codziennym, biednym i trudnym, ale czynnym i barwnym życiu w pięknym przedwojennym Tarnowie. Widzimy jak mieszkają, uczą się, pracują, politykują i flirtują, marzą o fortunie, mają przyjaciół, swoje plany i marzenia – po prostu żyją. Czytając powieść mamy wrażenie, że jesteśmy blisko nich, czujemy siłę ich rodziny, która w jakimś sensie przetrwa , mimo wszystko, na przekór tak zwanej wielkiej historii coraz boleśniej wkraczającej w ich życie – z antysemityzmem, gettem ławkowym, przezwiskami, wreszcie z wywózką do obozów śmierci. Nathan, Rywka, Rena, Rudek, Hesio, Salek, Wela i Nusek ożywają na kartach powieści Łozińskiego, tak jak świat, którego już nie ma. Mimo wszystko życie zwycięża – zarówno „Stramer”, jak i „Książka”, są bowiem o życiu, o życiu w rodzinie, które trwa nadal w nowej, nieustannie zmieniającej się formie.

Bohaterkami jej książek są często ambitne i pracujące kobiety, samotnie wychowujące dzieci, rozdarte między pasją zawodową a obowiązkami domowymi, starające się za wszelką cenę sprostać oczekiwaniom innych, aby być idealną matką. To jednak zazwyczaj nie wychodzi – tak, jak nie ma idealnych matek, tak nie ma idealnych córek i dzieci. [...] Jest to z pewnością twórczość kobieca, może nawet feministyczna, w jak najbardziej pozytywnym znaczeniu tego słowa, mocny i wyraźny głos w młodej literaturze czeskiej, który z pewnością przemawia do wielu współczesnych kobiet. To chyba też stanowi o popularności i fenomenie tej prozy, która nie schodzi z list bestsellerów, a jednocześnie zdobywa uznanie krytyków i literaturoznawców nie tylko w Czechach.

To jeden z epizodów z życia zdolnego studenta z zadatkami na szalonego naukowca. Tomáš widzi świat inaczej niż my – każdy żywy obiekt jest dla niego systemem współzależnych mikroświatów: organów, komórek, genów. Na przykład krągłe kobiece ciało Tomáš postrzega jako konglomerat miliardów drgających atomów, twór wypełniony w większości pustą przestrzenią i w niewielkiej części pewnym minimum materii. Trudno się dziwić, że w sferze męsko-damskiej chłopak nie odnosi wielkich sukcesów. Ale może jest inny sposób na przemycenie własnych genów w przyszłość? Tomáš intensywnie nad tym pracuje. Bo geny istniały przed nami i pozostaną, kiedy nas już nie będzie.