Festiwal Literacki Znaczenia

Festiwal Literacki Znaczenia to nowa artystyczna inicjatywa Mazowieckiego Instytutu Kultury i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Zofii Nałkowskiej w Wołominie. Pierwsza edycja festiwalu, który ma być wydarzeniem cyklicznym i na stałe wpisanym w kulturalną i literacką mapę Mazowsza i kraju, odbędzie się w sobotę 11 września 2021 r. w Wołominie. Wydarzenia towarzyszące odbywać się będą również w niedzielę 12 września w Warszawie. Pomysłodawczynią festiwalu, a zarazem jego Dyrektorką Artystyczną, jest mieszkająca w Wołominie wielokrotnie nagradzana poetka, pisarka i botaniczka Urszula Zajączkowska. Wydarzenie organizowane jest we współpracy z czasopismem internetowym Dwutygodnik.com i pod patronatem Burmistrza Wołomina Elżbiety Radwan.

Znaczenia to festiwal jednego dnia i jednej książki. Opiera się na wyjątkowej idei spotkania wokół tytułu wybranego spośród premier z roku poprzedniego, przez kapitułę złożoną z literaturoznawców, pisarzy i redaktorów „Dwutygodnika”. W jej skład wchodzą: Zofia Król, Maciej Jakubowiak, Joanna Mueller, Filip Springer i Urszula Zajączkowska. W odróżnieniu od większości nagród, w tym wypadku najważniejszym kryterium wyboru książki jest jej zdolność do inicjowania dyskusji, pobudzania działań i spotkań ludzi. Wśród tytułów obejmujących wszystkie gatunki literackie kapituła wskazuje jedną książkę, która odważnie konfrontuje się ze współczesnością, ale skłania też do myślenia o przyszłości. Na podstawie wybranej przez kapitułę książki budowany będzie każdorazowo program festiwalu – debaty, rozmowy, seanse filmowe, wystawy sztuki, spotkania autorskie i warsztaty dla dzieci, które wszystkim pozwolą pogłębić i poszerzyć znaczenia zawarte w tekście nagrodzonej pozycji.

Tegorocznym laureatem festiwalu został Jakub Kornhauser – poeta, prozaik, tłumacz, literaturoznawca, nauczyciel akademicki, współzałożyciel i pracownik Ośrodka Badań nad Awangardą przy Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, adiunkt na Wydziale Filologicznym UJ. Nagrodę festiwalu otrzymał za wydane przez Książkowe Klimaty Premie górskie najwyższej kategorii, które mistrzowsko rejestrują rowerowanie po podkrakowskich peryferiach, a krajobraz i żywe żwawe jego doświadczanie zamykają w precyzyjnie dobranym słowie. Laureat Nagrody otrzymuje statuetkę powstałą z inspiracji książką, wykonaną przez studentkę ASP Natalię Białorczyk oraz nagrodę pieniężną w wysokości 15 tys. zł, fundatorem której jest Burmistrz Wołomina Elżbieta Radwan.

Wśród gości tegorocznej edycji pojawią się m.in.: Justyna Sobolewska, Mira Marcinów, Julia Fiedorczuk, Jan Mencwel czy Filip Springer.

Szczegóły na stronach: znaczenia.pl, mik.waw.pl, biblioteka.wolomin.pl

10.00–11.30 / tereny leśne wokół Wołomina
Tajemnice owadów – przyrodniczo-entomologiczna wycieczka rowerowa z Profesorem Tomaszem Mokrzyckim z Katedry Ochrony Lasu Instytutu Nauk Leśnych SGGW.
Zapisy: zgloszenia@znaczenia.pl, decyduje kolejność zgłoszeń.

12.00–13.00 / Miejski Dom Kultury
Małe podróże. Filmy animowane dla dzieci – pokaz zestawu krótkich animowanych filmów zagranicznych dla dzieci (5+). Czas projekcji 60 min, wszystkie filmy z polskim lektorem.

13.15–14.30/ Miejska Biblioteka Publiczna
Dzika przyroda wokół nas – spotkanie dla dzieci (9+) z „Marcinem z lasu” – dziennikarzem, pisarzem, filmowcem i videoblogerem specjalizującym się w tematyce dzikiej przyrody.

14.30–16.00 / Miejska Biblioteka Publiczna
Uroczyste otwarcie festiwalu z udziałem organizatorów.
Ucieczki Szymborskiej i Filipowicza – prelekcja Justyny Sobolewskiej.

16.00–16.30 / Miejska Biblioteka Publiczna
Wernisaż wystawy Zbigniewa Rogalskiego – kuratorka wystawy Marta Czyż.

16.00–17.00 / Przystanek W
Z odwagą zahaczać o uwagę – spotkanie z autorkami debiutów poetyckich: Agatą Puwalską (haka!) i Patrycją Sikorą (instrukcja dla ludzi nie stąd). Prowadzenie spotkania – Joanna Mueller.

16.00–19.00 / Parking Miejskiej Biblioteki Publicznej
Książki OdNowa – przyjdź i napraw swoją książkę.

17.00–18.30 / Mała Huta
Krajobrazy i inne widoki – debata z udziałem Julii Fiedorczuk, Miry Marcinów i Jana Mencwela. Prowadzenie debaty – Maciej Jakubowiak.

18.45–19.30/ Miejski Dom Kultury
Kino rowerowe – Chłopak i rower / Boy and bicykle (reż. Ridley Scott, 1962, 27') oraz Koncert życzeń (reż. Krzysztof Kieślowski, 1967, 16’). Wstęp Michała Matuszewskiego.
Przyjdź i pedałuj razem z laureatem Festiwalu, żeby na rowerze wytworzyć prąd, który zasili projektor!

20.00–21.00 / Miejska Biblioteka Publiczna
Spotkanie z laureatem Jakubem Kornhauserem – wręczenie nagrody i statuetki przez Burmistrz Wołomina Elżbietę Radwan. Z laureatem rozmawiają: Urszula Zajączkowska i Zofia Król.

21.00–22.00 / Miejska Biblioteka Publiczna
Pożegnanie lata z Muzyką Końca Lata – koncert zespołu Muzyka Końca Lata z muzyką z najnowszej płyty Prywatny Ciechocinek.

17.00–18.30 / Start: Mazowiecki Instytut Kultury
Znaleźć rytm – eksperymentalne rowerowanie przez miasto z Filipem Springerem i Jakubem Kornhauserem.
Zapisy: kasa@mik.waw.pl, decyduje kolejność zgłoszeń.

19.00–20.30 / Mazowiecki Instytut Kultury
Klub Książki Elektra 
Premie górskie najwyższej kategorii – z Jakubem Kornhauserem, laureatem
1. edycji Festiwalu Literackiego Znaczenia, rozmawia Filip Springer.

Urodził się  w 1984 roku w Krakowie. Poeta, prozaik, tłumacz, literaturoznawca, nauczyciel akademicki. Współzałożyciel i pracownik Ośrodka Badań nad Awangardą przy Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, adiunkt na Wydziale Filologicznym UJ. Opublikował cztery książki poetyckie, za Drożdżownię (2015) otrzymał Nagrodę im. Wisławy Szymborskiej. Ostatnio wydał monografię Preteksty, posłowia. Małe kanony literatury światowej (2019), tom poetycki Dziewięć dni w ścianie (2019), zbiór próz rowerowych Premie górskie najwyższej kategorii (2020) oraz przekłady opowiadań Gherasima Luki i wierszy Miroljuba Todorovicia. W 2021 roku wyda m.in. tom wierszy Krwotoki i wiewiórki oraz zbiór próz Kryteria uliczne. Współpracuje z Muzeum Sztuki Współczesnej MOCAK w Krakowie i Małopolskim Instytutem Kultury. Na portalu Małopolska To Go opisuje wyznaczone przez siebie trasy rowerowe i spacerowe.

Julia Fiedorczuk - pisarka, poetka, tłumaczka, wykładowczyni w Instytucie Anglistyki UW. Wyróżniona nagrodą im. Wisławy Szymborskiej za tom Psalmy (2018). Nominowana do nagrody Nike za powieść Nieważkość (2016). Autorka tekstów eseistycznych o poezji i ekologii, w tym książki Cyborg w ogrodzie: wprowadzenie do ekokrytyki (2015), współautorka (wraz z Gerardo Beltránem) trójjęzycznego eseju Ekopoetyka/Ecopoética/Ecopoetics. Felietonistka "Przekroju", prowadzi rubrykę poetycką w miesięczniku "Znak". Mieszka w Warszawie i Serocku, gdzie Bug łączy się z Narwią. Jej utwory były tłumaczone na ponad 20 języków. W marcu 2020 roku ukazała się w Wydawnictwie Literackim jej najnowsza książka – powieść Pod słońcem.

Marcin Kostrzyński („Marcin z Lasu”) - Dziennikarz i filmowiec specjalizujący się w tematyce dzikiej przyrody. Prowadzi kanał na YouTube „Marcin z lasu”, jest też stałym współpracownikiem w programie Dzień dobry TVN, gdzie opowiada o dzikiej przyrodzie. Jest autorem kilku książek o tematyce przyrodniczej, w tym: Gawęd o wilkach i innych zwierzętach.

Mira Marcinów - urodzona w 1985 roku, studiowała na Międzywydziałowych Indywidualnych Studiach Humanistycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie obroniła doktorat z psychologii. Pracuje w Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Publikowała m.in. w „Znaku”, „Tygodniku Powszechnym” i francuskim piśmie o poezji „Orpheus”. Finalistka Nagrody Naukowej „Polityki” (2019) i laureatka Nagrody Prezesa Rady Ministrów (2015). Wydała książki: Szaleństwo jako wybór (2012), Niezabliźniona rana Narcyza (2018, z Bartłomiejem Dobroczyńskim) oraz Historia polskiego szaleństwa (2018), za którą była nominowana do Poznańskiej Nagrody Literackiej. Za prozatorski debiut Bezmatek otrzymała Paszport Polityki, a także nominację do Nagrody Literackiej Nike, nagrody Odkrycia Empiku oraz do nagrody O!Lśnienia.

Jan Mencwel - polski animator kultury, publicysta, komentator, działacz społeczny i aktywista miejski, współzałożyciel i przewodniczący stowarzyszenia Miasto Jest Nasze. Autor książki Betonoza. Jak się niszczy polskie miasta, która ukazała się w 2020 roku nakładem Wydawnictwa Krytyki Politycznej.

Tomasz Mokrzycki - dr hab. Katedra Ochrony Lasu, Instytut Nauk Leśnych SGGW. Urodził się i wychował w Puszczy Białowieskiej, co miało ogromny wpływ na jego zainteresowania. Jeszcze w szkole podstawowej zwrócił uwagę na owady, czy jak niektórzy nazywają je „robaki”. W Technikum Leśnym w Białowieży i na Wydziale Leśnym SGGW pogłębiał wiedzę o tych niesamowitych stworzeniach. Ta pasja nie przeszła mu do tej pory. Po studiach, poza dalszym zgłębianiem entomologii (to taka nauka o owadach), mógł też zacząć opowiadać studentom entomologiczne historie. W ten sposób spłaca pewien dług, który kiedyś zaciągnął u swoich Mistrzów od przyrody, a było ich niemało.

Agata Puwalska - autorka wierszy, m. in. do debiutanckiego tomu haka!, który ukazał się w Biurze Literackim w marcu tego roku oraz projektu pod roboczym tytułem PARANOIA BEBOP. Laureatka kilku konkursów poetyckich (m. in. 14 edycji Połowu, I miejsca na XXVIII OKP im. K. K. Baczyńskiego). Uczestniczy w spotkaniach KSP im. Aleksandra Fredry. Publikuje. Mieszka w Węgrzcach pod Krakowem.

Zbigniew Rogalski - malarz, autor projektów multimedialnych, jest absolwentem ASP w Poznaniu. Wystawiał między innymi w Narodowej Galerii Sztuki Zachęta w Warszawie, CSW Zamek Ujazdowski, warszawskiej galerii Raster, Galerii Arsenał w Białymstoku, Muzeum Sztuki w Łodzi, Hamburger Bahnhof w Berlinie, Kestner Gesselschaft w Hanowerze,  Kunsthalle Manheim, Zak Branicka Gallery w Berlinie, Almine Rech Gallery w Paryżu, Akinci Gallery w Amsterdamie, Jack Hanley Gallery w San Francisco, Site Santa Fe w Santa Fe, Krasnoye Znamya w Sankt-Petersburgu, National Centre for Contemporary Arts w Moskwie, Museum of Contemporary Art w Bat Yam, Sommer Gallery w Tel Awiwie, Sprüth Magers w Monachium, Lee Gallery w Londynie, Krinzinger Projekte w Wiedniu, The Letterkenny Arts Centre w Letterkenny, Estonian Art Museum w Tallinie. W 2020 r. uzyskał stopień doktora habilitowanego w zakresie sztuk pięknych na Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie. Prowadzi pracownię malarstwa na AS w Szczecinie.

Patrycja Sikora - poetka, slamerka, redaktorka. Urodzona w Wieruszowie w 1989 roku. Finalistka projektu Biura Literackiego Połów 2018. Nominowana do Nagrody Głównej XXIV OKP im. J. Bierezina i 7. Konkursu Poetyckiego Fundacji „Duży Format”. Za debiutancki tom Instrukcja dla ludzi nie stąd (WBPiCAK 2020) nominowana do „Paszportów” Polityki 2020. Wielokrotna laureatka slamów poetyckich. Publikowała m.in. w czasopismach „Kontent”, „Dwutygodnik”, „Czas Kultury”, „Helikopter”, „Mały Format”, „Tlen Literacki”, „Fabularie”, „Drobiazgi”, „Odra”. Redaktorka kwartalnika literackiego „Strona Czynna”, antologii wierszy Jak długo będziemy musieli  i Biji Rojava!. Mieszka i pracuje w Poznaniu.

Justyna Sobolewska - krytyczka literacka, pisarka i dziennikarka związana na stałe z tygodnikiem „Polityka”. Autorka zbioru esejów Książka o czytaniu (2012, 2016), wyboru opowiadań Kornela Filipowicza Moja kochana, dumna prowincja (2017) i biografii Kornela Filipowicza Miron, Ilia, Kornel. Opowieść biograficzna o Kornelu Filipowiczu (2020). Współautorka książki Stówka. Przeczytaj to jeszcze raz napisanej razem z Anną Dziewit Meller (2021). Laureatka PIK-owego Lauru przyznawanego przez Polską Izbę Książki za popularyzację czytelnictwa w kategorii mediów drukowanych. Zasiada w jury Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej „Silesius”, w kapitule Nagrody Literackiej im. Witolda Gombrowicza i przewodniczy kapitule Nagrody Literackiej m.st. Warszawy.

Filip Springer - pisarz i fotograf. Współpracuje z  „Pismem”, „Znakiem” i „Dwutygodnikiem”. Autor reportaży poświęconych przestrzeni i architekturze, m. in. Miedzianka. Historia znikania, Wanna z kolumnadą, 13 pięter, Miasto Archipelag, Źle urodzone. Stypendysta Narodowego Centrum Kultury, Fundacji „Herodot” im. Ryszarda Kapuścińskiego i Miasta Stołecznego Warszawy. Nominowany do najważniejszych nagród literackich w kraju. Jego książki tłumaczone są na chiński, angielski, niemiecki, rosyjski i węgierski. Współtwórca Szkoły Ekopoetyki przy Instytucie Reportażu i festiwalu MiedziankaFest. Jego ostatnia książka Dwunaste: Nie myśl, że uciekniesz została nominowana do Nagrody Edytorskiej Pióro Fredry 2019 oraz do Nagrody im. Cypriana Kamila Norwida. Pracuje obecnie nad książką o przemianach krajobrazu spowodowanych kolejnymi etapami rewolucji przemysłowej.

Muzyka Końca Lata – najbardziej romantyczny zespół w powiecie mińskim. Grupa powstała w roku 2002 pod wpływem deszczowej końcówki sierpnia i lektury książek Bohumila Hrabala. W swojej twórczości odwołuje się m.in. do lat 60., czyli czasów big bitu, surfu i garażowego rock’n’rolla, ale też slackerskich zespołów amerykańskich z lat 90. Jak dotąd MKL dorobił się pięciu płyt długogrających: Jedno wesele dwa pogrzeby (2006) i 2:1 dla dziewczyn (2007), PKP Anielina (2011), Złoty krążek (2017), Prywatny Ciechocinek (2021), ale też składanki największych przebojów Szlagiery (2012). Krytycy pisząc o tej twórczości najchętniej posiłkują się określeniami: bezpretensjonalne, szczere, urocze. Od 2011 roku grupa związana jest z cenioną wytwórnią Thin Man Records. Skład: Bartosz Chmielewski – gitara i wokal, Ola Bilińska – wokal i przeszkadzajki, Marcin Biernat – gitara, Piotr Majszyk – bas, Arkus – perkusja.

Marta Czyż - historyczka sztuki, kuratorka, autorka tekstów o sztuce współczesnej. Od marca 2011 roku współtworzyła program galerii Kordegarda. Współpracowała z wieloma galeriami w Polsce i zagranicą. W 2020 roku była kuratorką Międzynarodowego Festiwalu Sztuki Efemerycznej w Sokołowsku i 9. Triennale Młodych w Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku. Swoje teksty o sztuce publikuje w dwutygodnik.com, "Wysokich Obcasach", "Vogue", "Polityce", "Harpers", miejmiejsce.com. Wspólnie z Julią Wielgus wydała książki D.O.M. Polski (z galerią Raster i BWA Zielona Góra) oraz W ramach wystawy – rozmowy z kuratorami.

Joanna Mueller - poetka, eseistka, redaktorka. Wydała tomy poetyckie: Somnambóle fantomowe (2003), Zagniazdowniki/Gniazdowniki (2007, nominacja do Nagrody Literackiej Gdynia), Wylinki (2010), intima thule (2015, nominacje do Nagrody Literackiej m.st. Warszawy i do Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius), Waruj (poemiks wraz z Joanną Łańcucką, 2019; nominacja do Silesiusa i Nagrody Szymborskiej) oraz Hista & her sista (2021), a także dwie książki eseistyczne: Stratygrafie (2010, nagroda Warszawska Premiera Literacka) i Powlekać rosnące (2013). Pisze również dla dzieci – jest autorką zbioru wierszy Piraci dobrej roboty (2017) oraz bajek kamishibai (Szkoła Czi-Tam, Niewidka i Zobaczysko) i w formie multimedialnej (Hurra, cyrk!). Współredaktorka książek: Solistki. Antologia poezji kobiet (1989–2009) (2009) oraz Warkoczami. Antologia nowej poezji (2016), członkini grupy artystyczno-feministycznej Wspólny Pokój. Mieszka w Warszawie.

Maciej Jakubowiak - eseista, krytyk literacki, doktor literaturoznawstwa, redaktor magazynu „Dwutygodnik”.  Autor książek Ostatni ludzie. Wymyślanie końca świata (premiera w sierpniu 2021) oraz Nieuchronny plagiat (2017). Jego teksty można znaleźć też w „Tygodniku Powszechnym”, „Polityce”, „Znaku” i „Piśmie”. Weganin, żona, córka, dwa psy, pochodzi z Żor, mieszka w Krakowie.

Michał Matuszewski - kurator programu filmowego Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie, gdzie prowadzi kino. Organizator i kurator wielu przeglądów i retrospektyw kina artystycznego i eksperymentalnego, m. in. Listopad pachnie czerwienią – retrospektywa Chrisa Markera; Kinopost-ludzkie. Jak filmy eksperymentalne uczą (się) pokazywać zwierzęta; Kino antropocenu; Koniec przyjęcia. Publikuje w czasopismach („Ekrany”, „Pleograf”, „Kwartalnik Filmowy”) i książkach zbiorowych (Cięcie ciał, Nowa Kinofilia). Studiował polonistykę. Członek jury na międzynarodowych festiwalach, m. in. w Cannes, Berlinie, Wenecji i Oberhausen. Zainteresowany nowymi mediami oraz VR a szczególnie ich aspektem instytucjonalnym oraz nie-ludzką perspektywą w kinie. Stypendysta Culture & Animals Foundation. Pracuje nad projektem wizualno-badawczym poświęconym zwierzętom w filmach.

Zofia Król - redaktorka naczelna magazynu o kulturze „Dwutygodnik”, krytyczka literacka, literaturoznawczyni, doktorka filozofii. Autorka książki Powrót do świata. Dzieje uwagi w filozofii i literaturze XX wieku (2013). Jurorka Nagrody im. Witolda Gombrowicza oraz Nagrody Conrada. Członkini Społecznej Rady Kultury przy Prezydencie Miasta Warszawy Rafale Trzaskowskim.

Urszula Zajączkowska - poetka, botaniczka, artystka wizualna i muzyk. Studiuje wzrost, anatomię i ruchy roślin. Bada ich aerodynamikę oraz biomechanikę. Jej debiutancki tomik poezji Atomy (2014) był nominowany do Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius w 2015 roku. W 2016 roku stworzyła film Metamorphosis of Plants, powstały z inspiracji dziełem J.W. Goethego pod tym samym tytułem. Film wygrał Scinema Festival of Science Film w kategorii Najlepszy Film Eksperymentalny/Animacja. W 2017 roku Zajączkowska została finalistką FameLab, konkursu popularyzatorskiego dla naukowców, organizowanego przez Centrum Nauki Kopernik i British Council. W swojej twórczości stara się zasypywać podziały między nauką i humanistyką, a także wypracowywać nowe języki opisu relacji człowieka z przyrodą. Jej tomik poezji minimum (2017) został nagrodzony Nagrodą Kościelskich
i nominowany do Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej „Silesius” w kategorii książka roku oraz do Orfeusza – Nagrody Poetyckiej im. K.I. Gałczyńskiego. W 2019 roku wydała książkę eseistyczną Patyki, badyle (Wydawnictwo Marginesy), w tym samym roku nagrodzoną Złotą Różą przez Instytut Książki, magazyn „Nowe Książki” i Festiwal Nauki, za którą została nominowana do Paszportów Polityki i Nagrody Literackiej Gdynia 2020 w kategorii eseju oraz do Nagrody Witolda Gombrowicza. Założyła popularnonaukową stronę internetową botanik.pl. Felietonistka magazynu o kulturze „Dwutygodnik”, stale współpracuje z kwartalnikiem „Przekrój”. Jej najnowszy tomik Piach (Warstwy 2020) został nominowany do Nagrody im. Wisławy Szymborskiej.

Organizatorzy: Mazowiecki Instytut Kultury, Miejska Biblioteka Publiczna im. Zofii Nałkowskiej w Wołominie
Współorganizator: Gmina Wołomin
Partner główny: „Dwutygodnik”
Dyrektorka Artystyczna: Urszula Zajączkowska
Koordynatorka festiwalu / MIK: Elżbieta Szymańska
Koordynatorka festiwalu / MBP w Wołominie: Izabela Bochińska