PERSONA 2024 – 4. edycja interdyscyplinarnego Festiwalu Sztuki Kobiet  | 17-19 maja

Projekt Festiwalu PERSONA narodził się z niezgody na pomijanie roli kobiet we współtworzeniu polskiej kultury oraz z chęci przybliżenia szerszej publiczności sylwetek artystek, w tym wybitnych kobiecych osobowości ze świata kultury i sztuki oraz promocję ich twórczości. Pomysłodawczynią festiwalu jest dyrektorka Mazowieckiego Instytutu Kultury Magdalena Ulejczyk.

Organizując ten festiwal, zależy nam na spotkaniach, wymianie myśli i opinii, celebrowaniu i kultywowaniu pamięci o wspaniałych kobietach, które nie zajmują należnego miejsca w polskim kanonie - chociażby w kanonie lektur. Dotykając przeszłości chcemy rozmawiać o tym, co się dzieje w dyskursie wokół kobiet TERAZ oraz jaka rysuje się PRZYSZŁOŚĆ przed kobietami z branż kreatywnych i artystycznych. Dlatego skupiamy wokół festiwalu - który traktujemy jako święto twórczości i silnego głosu kobiet - wszystkie pokolenia kobiet, każdy głos jest ważny. 
Zapraszamy też wszystkich wspaniałych mężczyzn, którzy kibicują twórczości kobiet i szeroko rozumianemu równouprawnieniu – mówi Magdalena Ulejczyk, Dyrektorka Mazowieckiego Instytutu Kultury i inicjatorka wydarzenia. Jednocześnie stwierdza: 
...jedną z rzeczy, które możemy robić, aby zmienić ten stan rzeczy - dla naszego i kolejnych pokoleń jest przypominanie i mówienie o inspirujących, silnych kobietach - które mogą być autorytetami dla kolejnych pokoleń. Taką jest niewątpliwie nasza tegoroczna bohaterka - Lidia Ostałowska, reporterka uważności - jak ją nazywamy. Ta, która zwracała uwagę na słabszych, wykluczonych, zapomnianych, dotykała najtrudniejszych tematów. Dla wielu młodych kobiet z różnych branż - z którymi rozmawiam - to autorytet moralny i wzór do naśladowania.

Lidia Ostałowska pisała o tych, którym trudniej – o mniejszościach narodowych i etnicznych, o młodzieży z subkultur, o ludziach wykluczonych. W ostatnich latach postrzegana była jako reporterka, która oddaje głos kobietom, które żyją w „świecie z przewagą mężczyzn”. 
Jednym z tematów, które podjęła w swoich reportażach była sytuacja Romów, ich tragicznej historii, zróżnicowania kulturowego, kwestii uprzedzeń i nietolerancji w relacjach z mniejszościami romskimi (zbiór Cygan to Cygan, Wyd. Czarne).

Lidka zawsze szła pod prąd, była bardzo odważna – trzeba było mieć odwagę, by zajmować się tematem romskim, aby pisać o sprawach, które budziły kontrowersje, których nikt nie chciał dotykać, które mogły jej zaszkodzić.
W książce „Farby wodne” opowiedziała to, co było europejską, polską, naszą wspólną historią i jakie okoliczności temu towarzyszyły. Jak kształtował się dyskurs, w którym dla romskiej historii po prostu nie było miejsca. Sposób, w jaki to zrobiła był nie tylko przejmujący, nie tylko nietypowy, ale też bardzo inspirujący, budzący refleksje. 
Cieszę się, że w Fundacji W Stronę Dialogu realizujemy projekty, które są nieszablonowe. Mamy prawo do tego, by być widzialnymi, by tworzyć i opowiadać historię naszym własnym głosem. Mamy nie tylko prawo, ale mamy też możliwości i siły, by to robić. Wychodzenie ze skorupy to był proces, którego Lidia Ostałowska była bardzo ważną integralną częścią. Nie mówimy o niej w czasie przeszłym – ona nie „była” inspiracją, ona „jest” inspiracją, jest obecna w głowie, w sercu, dodaje czasami wiatru w skrzydła, kiedy przestają się unosić. Jestem bardzo wdzięczna, że ja i Fundacja W Stronę Dialogu możemy być partnerem festiwalu PERSONA – mówi dr Joanna Talewicz, założycielka i Prezeska Fundacji W Stronę Dialogu.

W ofercie programowej festiwalu są debaty, spotkania i rozmowy, a także wydarzenia artystyczne, w tym: wystawy, koncerty oraz słuchowisko na żywo - inspirowane bądź powiązane z twórczością matronki. 

W tym roku wydarzenia festiwalowe odbędą się w czterech warszawskich lokalizacjach: Mazowieckim Instytucie Kultury, Faktycznym Domu Kultury, Galerii Foksal oraz na PGE Narodowym w ramach Targów Książki i Mediów VIVELO.   

Lidia Ostałowska. Reporterka uważności
17-19 maja 2024  
wstęp wolny, na wybrane wydarzenia obowiązują zapisy oraz bilety: www.mik.waw.pl/repertuar

● 19:00 | Reporterka na śmierć i życie. Przyjaciele o Lidii Ostałowskiej
spotkanie z reporterem Wojciechem Tochmanem i reporterką Magdaleną Kicińską, rozmowę poprowadzi Elżbieta Szymańska (MIK) - kuratorka festiwalu

wstęp wolny!
dostępność: pętla indukcyjna, tłumaczenie na PJM
Mazowiecki Instytut Kultury, ul. Elektoralna 12, Warszawa 

Nie wkładała ludzi do szuflad, sama nie lubiła być szufladkowana. Nie chciała uchodzić za specjalistkę od Romów, ani za ekspertkę od hip-hopu, o którym napisała głośny reportaż. Pisała o krzywdzie kobiet, ale nie chciała być postrzegana jako dziennikarka feministyczna. Kim naprawę była Lidia Ostałowska, jedna z największych polskich reporterek, wykładowczyni i aktywistka społeczna zaangażowana w sprawy słabszych, wykluczonych i opuszczonych? Jak pamiętają ją jej przyjaciele, co mówią nam dzisiaj jej książki i dlaczego są tak ważne? Na te pytania będą odpowiadali – reporter Wojciech Tochman, autor książki „Historia na śmierć i życie”, którą złożył hołd Lidii Ostałowskiej, i Magdalena Kicińska – reporterka i redaktorka naczelna miesięcznika „Pismo”.

● 20:30 | Romni. Wystawa fotografii Katarzyny Piechowicz
wernisaż z udziałem autorki prac, kuratorki wystawy Joanny Kinowskiej i fotografki Joanny Helander
Galeria Elektor w Mazowieckim Instytucie Kultury (pierwsze piętro)

wstęp wolny! 
dostępność: pętla indukcyjna (przenośna - na szyję do pobrania w Punkcie Informacyjnym na parterze budynku), tłumaczenie na PJM, winda dla osób poruszających się na wózkach
Mazowiecki Instytut Kultury, ul. Elektoralna 12, Warszawa

● 21:00 | koncert Guest Julka
dama rapowego undergroundu. Pisze, komponuje, śpiewa i rapuje historie z pogranicza jawy i snu. O swoich kawałkach mówi, że „mają wiele wspólnego z fotografią erotyczną”. Są plastyczne, zmysłowe, intymne, czasem może nawet ekshibicjonistyczne. Artystka wystąpi w towarzystwie trzech doskonałych instrumentalistów

wstęp wolny!
Mazowiecki Instytut Kultury, ul. Elektoralna 12, Warszawa

● 11:00-18:00 | Zakład poetyckich pobrań dźwiękowych 
punkt nagrań indywidualnych płyt winylowych dla poetów i poetek, do kolekcji Czytelni Słów i Dźwięków ELEKTRA

zapisy: elektra@mik.waw.pl
dostępność: na życzenie (najpóźniej 7 dni przed wydarzeniem)*
Mazowiecki Instytut Kultury, Czytelnia Słów i Dźwięków ELEKTRA,
ul. Elektoralna 12, Warszawa

● 12:30-15:30 | Wydobyć głos kobiety
warsztaty Basi Ciemięgi z emisji głosu dla kobiet

zapisy: kasa@mik.waw.pl (liczba miejsc ograniczona)
dostępność: na życzenie (najpóźniej 7 dni przed wydarzeniem)*
Mazowiecki Instytut Kultury, ul. Elektoralna 12, Warszawa  

Basia Ciemięga – twórczyni warsztatów Głos Kobiety, które pomogły już setkom kobiet w Polsce i za granicą usłyszeć i wyrazić siebie na nowo. W pracy łączy eksplorację głosu fizycznego z docieraniem do tego, co nazywamy głosem wewnętrznym. Poprzez wyrażenie i świadome objęcie uciszonych aspektów, pomaga skontaktować się z własnymi potrzebami, emocjami, granicami, gotowością do samostanowienia. Wierzy w moc kobiecego głosu i chce, by było go w świecie więcej. Z wykształcenia jest kulturoznawczynią i aktorką, przez wiele lat uczyła się od mistrzów pracy z ciałem i głosem, fascynował ją też świat muzyki etnicznej. Ma kilkunastoletnie doświadczenie w prowadzeniu warsztatów związanych z głosem i śpiewem. Esencją jej obecnych działań jest metoda, którą stworzyła sama, podążając za własnym głosem oraz słuchając historii innych kobiet.

● 15:00 | Różni, Inni, Obcy? Jak dziś patrzymy na wykluczenie
z fotografami i fotografkami: Katarzyną Piechowicz, Joanną Helander, Karolem Grygorukiem, Piotrem Wójcikiem rozmawia Magdalena Kicińska

wstęp wolny! 
Faktyczny Dom Kultury, ul. K.I. Gałczyńskiego 12, Warszawa

Lidia Ostałowska rozumiała znaczenie obrazu i to, jak jest ważny by pełniej opowiedzieć historię. Wiedziała, że to, czego nie można opisać można pokazać, ale też gdzie postawić granicę. Czy my dzisiaj to wiemy? Czy w kulturze obrazkowej jest miejsce na wątpliwości? Czy otoczeni milionami zdjęć, do których mamy dostęp na wyciągnięcie ręki, na ekranie telefonu czy laptopa, nie staliśmy się na nie obojętni?

● 16:30 | wystawa Oczy skóry  autorskie oprowadzanie Alicji Bielawskiej 
artystka pracuje z pamięcią, percepcją i przestrzenią. Założeniem Bielawskiej jest uczynienie z Galerii Foksal miejsca przyjaznego, otwartego i wygodnego, które oddziałuje na ciało i zmysły, a jednocześnie koresponduje z historią tego miejsca, w szczególności z wystawami kobiet.

wstęp wolny! 
dostępność: tłumaczenie na PJM 
Galeria Foksal, ul. Foksal 1/4, Warszawa

● 18:00 | Po co nam herstorie?
panel dyskusyjny z udziałem: Prezeski Fundacji Muzeum Kobiet Anny Kowalczyk, Wiceprezeski A+E Networks CEE Izabelli Wiley, Katarzyny Grynienko ze studia CD PROJEKT RED, autorki Histerii sztuki Soni Kiszy i Prezeski Fundacji Marii Janion Odnawiania Znaczeń Kazimiery Szczuki. Prowadzenie debaty: Magdalena Ulejczyk - Dyrektorka Mazowieckiego Instytutu Kultury

wstęp wolny! 
dostępność: pętla indukcyjna, tłumaczenie na PJM 
Mazowiecki Instytut Kultury, ul. Elektoralna 12, Warszawa

● 20:00 | Kobiece akwarele według Lidii Ostałowskiej
słuchowisko na żywo według scenariusza i w reżyserii Marii Marcinkiewicz-Górnej, muzyka Piotr Skornicki, scenografia Marcin Chlanda; występują: Jowita Budnik, Zuzanna Saporznikow, Małgorzata Zajączkowska, Fabian Kocięcki (głos)

wydarzenie biletowane: 40 zł | www.mik.waw.pl/repertuar
dostępność: pętla indukcyjna, tłumaczenie na PJM 
Mazowiecki Instytut Kultury, ul. Elektoralna 12, Warszawa

Bohaterki reportaży Lidii Ostałowskiej często żyją w cieniu swoich rodzin czy społeczności. Raczej HIStorii niż HERstorii. Niewidzialne, niesłyszalne, marginalizowane, wykluczone. Ona słucha ich umiejętnie, chowając własne dziennikarskie ego, oddaje głos im – Dinie, Wandzie, Micu czy Monice w niełatwych przecież tematach: aborcji, śmierci, zbrodni czy przemocy. Nie ocenia, lecz ukazuje złożoność losu danej bohaterki. Nie tłumaczy ich postępowania czy dokonanych wyborów, ale przedstawia zdarzenia w sposób przyczynowo skutkowy. Zachęca nas do spojrzenia na sytuację każdej z tych kobiet w szerszej perspektywie. One nie miały takiej możliwości. My możemy zobaczyć daną herstorię z lotu ptaka. W naszym słuchowisku na żywo po raz pierwszy bohaterki wybranych reportaży spotkają się w jednej przestrzeni. Czy usłyszą swoje opowieści? Czy te poszczególne losy utworzą wspólną mozaikę? A może po tych 20, 30 latach od publikacji pierwszych artykułów okaże się, że ich losy już nie rezonują z naszą rzeczywistością?

● 15:00 | Romowie, Romki. Nowe Otwarcie?
spotkanie z reżyserką serialu Infamia Anną Maliszewską, Prezeską Fundacji w Stronę Dialogu dr Joanną Talewicz i romską aktywistką Oleną Vaidalovych. Rozmowę poprowadzi dziennikarka Paulina Reiter; fragmenty Farb wodnych Lidii Ostałowskiej przeczyta Magdalena Czerwińska

wstęp w ramach Targów Książki i Mediów VIVELO - kup bilet
dostępność: pętla indukcyjna (przenośna - na szyję do pobrania przed spotkaniem), tłumaczenie na PJM
Targi Książki i Mediów VIVELO, PGE Narodowy, al. Księcia Józefa Poniatowskiego 1, Warszawa

„Cygan to Cygan” Lidii Ostałowskiej to romskie portrety. Aby napisać tę książkę, reporterka odwiedziła chyba wszystkie większe ośrodki Romów w naszej części Europy. „Farby wodne” to reportaż o tym, jak doktor Mengele bada „mieszańców cygańskich” a młoda malarka wykonuje ich portrety. „We wspólnej, pełnej zgiełku przestrzeni publicznej coraz wyraźniej przebija się głos, że to nie my – gadziowie – mamy zadecydować o przyszłości Romów. Sami rozstrzygną, jak łączyć nowoczesność i tradycję. Dajmy im miejsce.” – pisała Ostałowska. Porozmawiajmy o miejscu, którego dziś w kulturze szukają dla siebie Romowie. Z jakimi problemami się mierzą. Co to znaczy dziś być Romem i kto ma prawo opowiadać ich historie.

● 18:00 | Reporterki. Inne spojrzenie
spotkanie z pisarkami i reporterkami Anną Cieplak, Sylwią Chutnik, Małgorzatą Nocuń i Ewą Winnicką, w roli prowadzącej Magdalena Kicińska

wstęp wolny!
dostępność: pętla indukcyjna, tłumaczenie na PJM
Mazowiecki Instytut Kultury, ul. Elektoralna 12, Warszawa

Lidia Ostałowska mówiła: Płeć w dziennikarstwie ma znaczenie. „Nie można chyba, a przynajmniej tak mi się wydaje, oddzielić tego, kim się jest od tego, co się robi” – dodawała. „Ale nie chcę o sobie myśleć jako o wyłącznym produkcie natury. Wolę wierzyć, że pewne decyzje podjęłam sama”. O tym, jak dzisiaj płeć wpływa – bądź nie wpływa – na pisanie z autorkami prozy i non fiction, które poruszają tematy ważne dla Lidii Ostałowskiej, będzie rozmawiała reporterka, pisarka i redaktorka naczelna magazynu „Pismo”, Magdalena Kicińska.

● 20:00 | koncert zespołu Szklane Oczy

wydarzenie biletowane: 40 zł  | www.mik.waw.pl/repertuar 
dostępność: pętla indukcyjna
Mazowiecki Instytut Kultury, ul. Elektoralna 12, Warszawa 

Szklane Oczy to Ania, Aga i Krzysiu – wokal z gitarą, bas i perkusja. Grają rocka inspirowanego polskim punkiem, poezją romantyczną i psychodelią.

● 17.05-13.07.2024 | Oczy skóry instalacja artystyczna Alicji Bielawskiej 
wstęp wolny! 
Galeria Foksal, ul. Foksal 1/4, Warszawa

* dostępność na życzenie koordynatorka ds. dostępności Magda Ptak, 
m.ptak@mik.waw.pl, tel/sms 601-669-440

Partner Główny: Instytut Reportażu
Matronat: Fundacja Muzeum Historii Kobiet, HERSTORY - History Channel 
Partnerzy: Fundacja w Stronę Dialogu, Wydawnictwo Czarne, Targi Książki i Mediów Vivelo PGE Narodowy
Patronat medialny: TOK FM

Zespół:
koordynatorka festiwalu: Agnieszka Daroch (MIK) a.daroch@mik.waw.pl
program: Elżbieta Szymańska (MIK) e.szymanska@mik.waw.pl, Magdalena Kicińska 
opracowanie graficzne: Aleksandra Nałęcz-Jawecka
kontakt dla mediów: Biuro Prasowe MIK, Małgorzata Szum m.szum@mik.waw.pl 

Mazowiecki Instytut Kultury | Warszawa, ul. Elektoralna 12
zapisy na wydarzenia i bilety: www.mik.waw.pl/repertuar oraz kasa@mik.waw.pl