Ogólnopolska Konferencja Naukowa Mazowsze – Warszawa, Warszawa – Mazowsze. Z dziejów wzajemnych relacji kulturowo-artystycznych regionu i metropolii, organizowana przez Mazowiecki Instytut Kultury i Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego, odbędzie się 29 i 30 października 2019 r. w Warszawie. Stworzy okazję do syntetycznego podsumowania przeplatających się dziejów metropolii i regionu na nowo oraz dogłębnej, interdyscyplinarnej analizy zagadnienia.
Mazowsze jako region kulturowy i artystyczny przez długi czas cieszyło się odrębnością w stosunku do pozostałych ziem Korony Królestwa Polskiego i Rzeczypospolitej, choć w opinii niektórych badaczy grono dysponentów i odbiorców sztuki oraz same powstające na nim dzieła miały peryferyjny charakter. Od końca XVI w., wraz ze stopniowym wzrostem roli w całym państwie sejmowej i rezydencjonalnej Warszawy, na znaczeniu traciły dotychczas najsilniejsze ośrodki: wojewódzki i biskupi Płock, Pułtusk i prymasowski Łowicz. Po potopie szwedzkim proporcje te zmieniły się jeszcze bardziej na korzyść Warszawy, niemniej w wielu bardziej oddalonych częściach regionu można było wciąż zauważyć w końcu XVII, XVIII czy nawet na początku XIX w. wyraźne znamiona odrębności. Wiązały się z tym wizyty twórców albo importy dzieł spoza Mazowsza, przede wszystkim z Prus Królewskich, Wielkopolski i Małopolski.
W XIX i XX w. rozwinęła się na całym terytorium Królestwa Polskiego (od 1866 r. Kraju Nadwiślańskiego) nowoczesna administracja budowlana, zasilana kadrami kształconymi początkowo w Petersburgu, Kijowie i na uczelniach zachodnioeuropejskich, a od 1898 r. w nowo powstałym Instytucie Politechnicznym w Warszawie. Siły kadrowe dla malarstwa, rzeźby i wybranych gałęzi rzemiosła dostarczyły Wydział Sztuk Pięknych Uniwersytetu Warszawskiego (1815-31, do 1864 r. Szkoła Sztuk Pięknych, po reaktywacji w 1904 r. Warszawska Szkoła Sztuk Pięknych) i liczne miejscowe zakłady przemysłowe.
Wszystkie te przedsięwzięcia nie doczekały się jeszcze obiektywnej oceny. Równolegle, mimo wielu dziesięcioleci badań nad promieniowaniem sztuki Warszawy na okoliczne tereny Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego, daleko do pełnego określenia jego przebiegu i spektrum oddziaływania na samo historyczne Mazowsze. Wszechstronna analiza wzajemnych relacji kulturowo-artystycznych regionu i metropolii może być jednym z kluczowych punktów wyjścia do prezentacji nowej syntezy ich przeplatających się stale przez stulecia dziejów.
Okazją do jej stworzenia będzie organizowana przez Mazowiecki Instytut Kultury i Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego Ogólnopolska Konferencja Naukowa Mazowsze – Warszawa, Warszawa – Mazowsze. Z dziejów wzajemnych relacji kulturowo-artystycznych regionu i metropolii, która odbędzie się w siedzibie MIK przy ul. Elektoralnej 12 w Warszawie w dniach 29 i 30 października.
W sympozjum weźmie udział 22 prelegentów z Warszawy, Krakowa, Lublina, Nysy i Torunia. Konferencję poprowadzi specjalnie dobrane grono profesorskie z warszawskich uczelni i Polskiej Akademii Nauk. Planowane jest także wydanie zbiorowego tomu pokonferencyjnego.
